Aktualności

W kwietniu znaczna część gospodarstw domowych (ponad 40%) doświadczyła niższych dochodów, w porównaniu do sytuacji, gdyby nie było pandemii. Za niższymi dochodami w kwietniu stały niższa liczba przepracowanych godzin, niższe premie za wynik oraz ew. niższa zwartość tzw. „koperty”, tj. części wynagrodzenia wypłacanej bez odprowadzania składek.

W czerwcu dodatkową przyczyną niższych dochodów pracujących gospodarstw domowych mogło być również stopniowe wprowadzanie w życie rozwiązań z „tarcz” antykryzysowych, które umożliwiły, między innymi, łatwiejsze obniżenie wynagrodzeń podstawowych oraz wymiaru czasu pracy. Dane za czerwiec odzwierciedlają dopiero część konsekwencji wdrażania „tarcz” dla płac.

Niezależnie od tarcz, w niektórych segmentach gospodarki proces odmrożenia aktywności pozwolił przywrócić sprawniejsze funkcjonowanie wielu zakładów pracy. Dlatego ponad połowa gospodarstw domowych (wzrost o 4.9 pkt procentowego) deklaruje, że ich dochody nie uległy zmianie (w porównaniu do sytuacji, gdyby nie było pandemii), a ok.  16% gospodarstw domowych deklaruje, że ich dochody są wyższe. W sektorze przedsiębiorstw (gdzie odnotowano spadek zatrudnienia o 3,2% w ujęciu rocznym), wśród tych, wśród tych, którzy zachowali pracę przeciętne wynagrodzenie wzrosło w maju o 1.2% przy inflacji przekraczającej w średniorocznie 3.9% (zatem dochody realnie spadły przeciętnie o 2.5% wśród tych, którzy zachowali pracę.

Wśród osób poszukujących pracy, bieżąca sytuacja na rynku pracy wywołuje silne reakcje: zaskakująco wysoki odsetek uczestników badania jest przekonany, że konieczna będzie zmiana branży, zawodu, aspiracji oraz obniżenie oczekiwań płacowych.

Te przekonania stoją w sprzeczności z dotychczasowymi tendencjami: większość osób które w „normalnych” czasach utracą i znajdują pracę, kontynuuje wcześniejszą ścieżkę kariery w tej samej branży i w tym samym zawodzie. Na dzisiejszym etapie trudno powiedzieć, czy te deklaracje to przejawy obaw o niepewną przyszłość i gotowości do daleko idących zmian w karierze zawodowej, czy też adekwatna ocena niezbędnych kroków.

Wśród poszukujących pracy dominuje opinia, że najbardziej skuteczne metody poszukiwania pracy to ogłoszenia  w prasie oraz kontakty (przez krewnych i znajomych a także za pomocą bezpośrednich wizyt u pracodawców). Mniej niż połowa osób ocenia jako skuteczne poszukiwanie pracy za pomocą pośredników (w równym stopniu prywatnych i publicznych). Równie niskie szanse powodzenia przypisuje się dziś rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej.

Te odpowiedzi są spójne z tym, co w „normalnych czasach” wiemy o polskim rynku pracy. Wiara w powodzenie własnego biznesu jest zazwyczaj niższa gdy gospodarkę czeka istotne i prawdopodobnie długotrwałe spowolnienie. Brak zaufania do pośredników pracy związany jest z jakością i dostępnością tych usług w Polsce.

Pomimo bezprecedensowego charakteru pandemii, niewiele zmieniło się w sposobach poszukiwania pracy, jak i w pożądanych charakterystykach nowej pracy. Wśród poszukujących pracy dominuje przekonanie, że najważniejsze dla znalezienia nowej pracy są kontakty osobiste. Niewiele ponad 10% respondentów za kluczową uważa wiedzę o dostępnych ofertach. Dla kobiet istotnym ograniczeniem jest brak czasu na poszukiwanie pracy.

Polski rynek pracy charakteryzuje poszukiwanie pracy przede wszystkim poprzez znajomych i rodzinę (od strony poszukujących pracy) oraz przez polecenia (od strony pracodawców). Ten mechanizm ma wiele zalet, ale również wiąże się to z istotnymi ograniczeniami. Po pierwsze, jeśli szuka się za pośrednictwem znajomych i rodziny, to gdy rynek pracy dotyka tak znaczący szok jak obecny, każdy członek sieci, który stracił pracę to także spadek możliwości znalezienia pracy dla wszystkich pozostałych członków tej sieci. Po drugie, trudniej jest zmienić branżę lub lokalizację miejsca pracy, bo sieci kontaktów są najczęściej powiązane z naszymi dotychczasowymi doświadczeniami na rynku pracy.

Jeśli chodzi o cechy miejsca pracy, najwyższy priorytet ma odległość od miejsca zamieszkania oraz możliwość pracy z domu. W porównaniu do Europejczyków, Polacy poświęcają dużo czasu na dojazdy do pracy, co utrudnia także pełnienie funkcji opiekuńczych. Pandemia nie odcisnęła wielkiego piętna na preferencje co cech miejsca pracy: ryzyko powtórnego zamrożenia gospodarki oraz ew. narażenie na kontakt z dużą liczbą nieprzebadanych osób nie są traktowane obecnie priorytetowo.